Suzni aparat je složen sistem zadužen za produkciju i izlučivanje suza. U anatomskom i funkcionalnom smislu, sastoji se od sekretornog, intermedijarnog i ekskretornog dela (Slika 1). Sekretorni deo čine suzne žlezde, pomoćne suzne žlezde (Krauzeove i Milerove) i peharaste ćelije epitela vežnjače. U suznim žlezdama se proizvode suze koje imaju ulogu da spiraju mikroorganizme i strane organske ili neorganske čestice sa površine oka. Intermedijarni deo čine suzni film koji prekriva prednju površinu oka, suzna rečica uz rub donjih kapaka i suzno jezerce u unutrašnjim uglovima kapaka. Ekskretorni deo čine suzne tačkice smeštene na unutrašnjoj trećini rubova donjih kapaka, suzni kanalići koji vode suze do suzne kesice i suzno-nosni kanal koji sprovodi suze od suzne kesice do nosne šupljine tj. spoljašnje sredine. Ovo je ujedno i fiziološki put kretanja suza.
Slika 1. Sastavni delovi suznog aparata.
Suze se svakodnevno proizvode u maloj i konstantnoj količini i to je takozvana bazična produkcija suza. U emocionalnim stanjima (prevelika radost ili tuga) i u slučaju iritacije prednje površine oka ili rubova kapaka, refleksno se proizvodi veća količina suza. Suze, lojne žlezde kapaka i peharaste ćelije vežnjače na površini oka formiraju suzni film (Slika 2 i 3). Njegova uloga je da neprekidno štiti i podmazuje prednju površinu oka kako bi kapci nesmetano klizili. Suzni film takođe poravnava površinu rožnjače, omogućujući da svetlost u oko ulazi nesmetano, bez prelamanja. Njegova uloga je značajna u transportu hranjljivih čestica kao i posredovanju u zapaljenjskim procesima. Čine ga, počevši od spoljašnje površine put prednje površine oka lipidni, vodeni i mucinski sloj.
Slika 2. Suzni film: lipidni, vodeni i mucinski sloj.
Slika 3. Suzni film na površini oka.
Sindrom suvog oka nastaje kao posledica nedostatka suza, oštećenja suznog filma ili usled povećanog isparavanja suza sa površine oka. Karakteriše se osećajem grebanja i prisustva peska u očima, osećajem prisustva stranog tela, žarenja, pečenja, suvoće, zamućenjem vida, pojačanom osetljivošću na svetlo (fotofobija) kao i nepodnošenjem kontaktnih sočiva. Smatra se da od ovog poremećaja boluje svaka treća osoba starija od pedeset godina. Uzroci sindroma suvog oka su brojni. Najznačajniji među njima su starost, pol (češće se javlja kod osoba ženskog pola), hormonalna nestabilnost, sistemske bolesti kao što su dijabetes i Parkinsonova bolest. Javlja se često kod upotrebe kontaktnih sočiva, lekova (antihistaminici, antiholinergici, estrogeni, isotretinoin, selektivni antagonisti serotoninskih receptora, amiodaron, nikotinska kiselina), rastvora za oči (posebno onih sa konzervansima), u sklopu nutritivnih poremećaja (nedostatak vitamina A), nakon operacija na oku, boravka u suvim, klimatizovanim, prašnjavim prostorijama, i sl.
Postoje brojni testovi za ispitivanje bazalne i refleksne produkcije i oticanja suza, kao i za ispitivanje kvaliteta i kvantiteta suznog filma metodama bojenja i vizuelizacije (Slika 4).
Slika 4. Testovi bojenja za ispitivanje suznog filma.
Sindrom suvog oka je teško lečiti, međutim, simptomi se mogu ublažiti upotrebom preparata poznatih kao „veštačke suze“. Ovih preparata je puno na našem tržištu, međutim, njihova funkcija se bazira na istom principu – oni zamenjuju naše suze i oštećeni suzni film. To su derivati celuloze, složenih alkohola, hijaluronske kiseline i karbomeri u vidu rastvora ili gelova. Najkorisniji su oni preparati koji ne sadrže konzervanse, međutim, nažalost je često njihova cena suviše visoka za naše mogućnosti. Takođe je važno napomenuti da je za ublažavanje simptoma sindroma suvog oka potrebno edukovati se o pravilnoj higijeni rubova kapaka. Ukoliko su simptomi uporni, ne postiže se zadovoljavajući efekat veštačkim suzama i higijenskim merama, postoji i mogućnost hirurške terapije.
[…] Sindrom suvog oka nastaje usled nedostatka suza, povećanog isparavanja suza sa površine oka ili oštećenja suznog filma. […]