Dijabetesna retinopatija
Šećerna bolest (dijabetes) izaziva brojne probleme sa vidom kao što su: promene u dioptriji, povišen očni pritisak, kataraktu. Ipak, najčešće oboljenje je dijabetesna retinopatija, koja se javlja kod više od 85% dijabetičara i predstavlja jednu od najozbiljnijih komplikacija dijabetesa.
Kako nastaje dijabetesna retinopatija?
Dijabetes oštećuje krvne sudove u oku, onemogućavajući prokrvljenost i adekvatnu ishranu retine. Kao posledica loše cirkulacije u oku usled dugogodišnjeg i neadekvatno lečenog dijabetesa, dolazi do stvaranja novih patoloških krvnih sudova lošijeg kvaliteta koji imaju tanak, fragilan zid koji lako puca i propušta krv u okolno tkivo.
Sve to rezultira nakupljanjem tečnosti i krvi u predelu žute mrlje (tačke jasnog vida) – dijabetični edem makule koji dovodi do pada vida. U kasnijoj fazi bolesti, pacijent gubi vid zbog krvarenja u predelu staklastog tela, a moguća je i pojava ablacije retine, kao i sekundarnog glaukoma.
Dijagnoza se postavlja precizno i tačno pregledom očnog dna na proširene zenice, kao i pomoću OCT-a (optičke koherentne tomografije). U slučaju edema makule, nekada je potrebno obaviti i fluoresceinisku angiografija (snimak krvnih sudova očnog dna pomoću kontrasta). U slučaju guste katarakte i krvarenja u staklastom telu – hemoftalmus, neophodno je stanje retine proceniti ultrazvukom.
-
- OCT oka
-
- Ultrazvučni pregled oka
Simptomi dijabetesne retinopatije
Nažalost, dijabetesna retinopatija nema izražene simptome, sve do uznapredovale faze bolesti (proliferativne dijabetesne retinopatije). Promene mogu dugo, neprimetno napredovati i izazvati značajna oštećenja vida zbog krvarenja. Ukoliko se bolest ne otkrije i ne leči na vreme, vodi ka trajnom gubitku vida tj. slepilu.
Stoga je važno naglasiti potrebu za redovnim kontrolama očnog dna kod pacijenata sa dijabetesom, kako bi se što ranije krenulo sa lečenjem.
Neki od prvih simptoma koje pacijent može primetiti su pad vidne oštrine i iskrivljena slika (usled dijabetesne retinopatije), ali i nagli pad vida (usled krvarenja u staklastom telu) što pacijenti primećuju kao zavesu koja se pomera ili mrlju koja pliva u oku. Pojava ovakvih simptoma zahteva hitan odlazak očnom lekaru.
Lečenje dijabetesne retinopatije
Lečenje dijabetesne retinopatije je složeno i dugotrajno, a što se duže čeka sa lečenjem sve je teže postići zadovoljavajući rezultat.
Bolest se leči, u zavisnosti od toga koliko je gusto krvarenje, na tri načina:
- laser fotokoagulacijom
- ubrizgavanjem anti VEGF injekcije u oko
- operativnim putem (vitrektomija)
Korisni linkovi:
- https://perfectvision.rs/wp-content/uploads/2012/11/sta-je-vazno-da-zna-svaki-dijabeticar/
- https://perfectvision.rs/2013/11/najcesca-pitanja-o-uticaju-secerne-bolesti-na-vid/
- https://perfectvision.rs/2013/11/dijabetesna-retinopatija/
- https://perfectvision.rs/2015/11/kako-dijabetes-ugrozava-vid/
- https://perfectvision.rs/wp-content/uploads/2013/12/senilna-degeneracija-zute-mrlje/
Laser fotokoagulacija
Laser fotokoagulaciju koristimo kao terapiju dijabetičnog edema – otoka žute mrlje, kao i kod proliferativne dijabetesne retinopatije (krajnja faza bolesti u kojoj se oko brani od nedovoljne ishranjenosti stvarajući nove patološke krvne sudove iz kojih krvari i tako pacijent gubi vid). Ovim laserskim tretmanom se može usporiti ili u najboljem slučaju zaustaviti propadanje vida dijabetičara.
U pitanju je bezbolan, ambulantni zahvat koji se vrši u kapljičnoj anesteziji, uz upotrebu kontaktne lupe prislonjene na oko pacijenta. Pacijent vidi bljeskove zelenog svetla lasera, koji ulaze u oko kroz lupu. Zahvat traje 10-ak minuta, a par minuta je vid umanjen, što je slično osećaju slikanja fotoaparatom sa jakim blic efektom. Nakon tretmana, pacijent odlazi kući uz preporuku da koristi antiinflamatornu terapiju (kapi) naredne 4 nedelje.
Ubrizgavanje anti VEGF injekcije u oko
Danas je preporuka da se nakon dijagnostikovanja veoma izraženog edema makule, pre laser tretmana, aplikuju lekovi u samo oko – intravitrealne inekcije lekova koji su po svom sastavu inhibitori Vaskularnog endotelnog faktora rasta – anti VEGF th.
Ovi lekovi stabilišu krvne sudove i s jedne strane omogućavaju da se otok upija, a s druge strane sprečavaju širenje patoloških krvnih sudova. Cilj je da se sa par doza lekova ove grupe otok smanji što je moguće više, kako bi se aplikovao laser što manje snage i samim tim manje destruktivan za tako vredno tkivo kao što je žuta mrlja tj. tačka jasnog vida.
Nakon anesteziranja oka lokalnim anestetikom koji se daje u obliku kapi, u prostor staklastog tela oka („gela“ koji ispunjava ¾ našeg oka) ubrizgava se lek. Intervencija je bezbolna. Preporuka je da se aplikacija vrši u operacionoj sali, u sterilnim uslovima, od strane obučenog hirurga – retinologa. Tretman se ponavlja u intervalima od 4 do 6 nedelja u zavisnosti od postignutog učinka.
Vitrektomija
Ova vrlo složena operacija je krajnji stadijum u lečenju, odnosno primenjuje se kod uznapredovalog stadijuma proliferativne dijabetesne retinopatije. Nažalost, ovom operacijom se najčešće teži očuvanju funkcionalna vidna oštrina, jer se značajnija poboljšanja ne mogu postići.
Tokom operacije se uklanja staklasto telo ispunjeno krvlju i zamenjuje se providnim rastvorom (silikonskom tečnošću) ili gasom, što omogućava da retina ostane na mestu tj. priljubljena uz slojeve oka ispod nje.
Od velike je važnosti da se vitraretinalna operacija uradi pravovremeno jer deformacija ili ablacija retine može biti kobna po vid.
Oblici degeneracije žute mrlje
- Suva forma degeneracija žute mrlje predstavlja početni oblik bolesti i javlja se u oko 85% slučajeva. Posledica je laganog propadanja fotoosetljivih ćelija žute mrlje. Ovaj oblik bolesti napreduje vrlo sporo, te pacijent dugo ne primeti vidne smetnje. Postepeno slabi centralni vid što se manifestuje: otežanim čitanjem, težim uočavanjem detalja, pojavljivanjem mrlje u centru vidnog polja.
- Vlažna forma degeneracije žute mrlje predstavlja teži oblik bolesti i javlja se u oko 15% slučajeva. Centralni vid brzo propada i pacijent usled isticanja tečnosti iz fragilnih novoformiranih krvnih sudova, oseća rane simptome, kao što su pojava krivljenja linija i deformisanje kontura predmeta. Ukoliko se bolest prepusti svom prirodnom toku dolazi do sve većeg isticanja tečnosti, krvarenja, da bi na kraju došlo do potpunog propadanja makule u kojoj se formira ožiljak, rezultirajući trajnim i teškim oštećenjem vida.
Pojava krivih linija je važan simptom kada pacijent treba da se javi oftalmologu, kako bi se obavio detaljan pregled očnog dna. Nezamenjivu ulogu u postavljanju dijagnoze i praćenju bolesti ima OCT (optička koherentna tomografija), kao neinvazivna i brza metoda procene stanja žute mrlje. Drugo bitno dijagnostičko pomagalo je FA (fluoresceinska angiografija).
U rizičnoj grupi se nalaze: osobe starije od 60 godina, srodnici obolelih osoba, osobe ženskog pola, osobe sa loše regulisanom hipertenzijom, pušači, kao i gojazne osobe.
Lečenje degeneracije žute mrlje (makule)
Smatra se da upotreba određenih antioksidanata može usporiti prelazak u progresivni oblik degeneracije makule. Pacijenti koji se redovno javljaju na kontrolu, ako imaju znake napredovanja bolesti, obučavaju se i dobijaju Amslerovu rešetku, kojom testiraju povremeno svoj centralni vid. Ukoliko primete da počinje deformacija linija, neophodno je hitno javljanje oftalmologu radi započinjanja dijagnostičkih i terapijskih procedura.
Lečenje anti – VEGF lekovima (Eylea, Avastin), primenjuje se kod vlažnog oblika degeneracije makule. Povišen nivo faktora rasta u obolelom oku stimuliše rast novih fragilnih krvnih sudova. Ova injekcija dovodi do blokiranja faktora rasta i samim tim usporava i blokira rast fragilnih krvnih sudova, čime se usporava propadanje vida.
Daje se u lokalnoj anesteziji, tako da pacijent ne oseća bolove, a nakon kratkog posmatranja, pacijent odlazi kući sa zavojem koji se po dolasku kući skida.
Da bi se efekat terapije održavao, injekcija se mora u određenim vremenskim intervalima ponavljati. Bolji efekat se postiže ako promene nisu poodmakle, ali važno je naglasiti da do danas još nije pronađen lek koji bi izlečio ovu bolest.
Lečenje laserom podrazumeva uništavanje fragilnih novoformiranih krvnih sudova i radi se u manjem broju slučajeva, kada se ovi sudovi nalaze izvan foveole (centralnog dela makule). Nakon tretmana moguće je ponovno bujanje krvnih sudova i potreba retretmana.
Korisni linkovi:
